حتما تا به حال به اهمیت و ارزشمند بودن طلا و این که چرا این فلز انقدر ارزشمند است اندیشیده‌اید. در این مقاله قصد داریم به معرفی طلا، خواص و ویژگی‌های آن، همچنین آبکاری و رنگ طلا بپردازیم .
معرفی طلا
طلا یک عنصر جدول تناوبی است که با نشان au شناخته می‌شود و مخفف کلمه‌ی aurum است و این کلمه به معنای شفق و می‌باشد. این فلز بسیار منعطف است و در طبیعت به شکل خالص یعنی عیار 999 یافت می‌شود. شکل خالص طلا بسیار نرم است و برای استفاده از آن در صنعت طلا سازی آن را با آلیاژهای دیگر ترکیب می‌کنند تا به انعطاف مطلوبی برسد و برای ساخت انواع زیورآلات از آن استفاده شود چرا که با ترکیب کردنش هر شکلی به خود می‌گیرد البته نه تنها به وسیله‌ی دست بلکه با به کار گیری ابزار و دستگاه‌هایی مخصوص این امر شدنی است. این فلز را می‌توان در طبیعت بکر به صورت تکه‌ای بین سنگ‌ها، مواد ته نشین شده‌ی آبرفتی و امثال این مکان‌ها پیدا کرد. البته قابل ذکر است که از خالص آن نیز برای تولید شمش استفاده می‌شود. فلز طلا به رنگ زرد یافت می‌شود. این فلز با دیگر عناصر واکنش پذیر نیست و همین امر آن را به فلزی خاص و ارزشمند تبدیل می‌کند که از آغاز شروع مکتوب شدن تارخ و وقایع به ارزشمند و محبوب بودن آن پرداخته شده و در ضرب سکه و زیورآلات و امثال آن کاربرد داشته است. همچنین در دوران گذشته این عنصر گرانبها، استانداری برای مقداری معین از پول بعضی کشورها بود. امروزه به جز مبحث سرمایه و استفاده‌ی تزئینی از آن، در دندان سازی و صنایع الکترونیک، سیم کشی الکترونیک نیز کاربرد دارد چرا که رسانایی الکتریکی بالایی می‌باشد.
خواص و ویژگی‌های طلا
طلا دارای خواص فراوانی ست که این فواید به‌شکل طبیعی در آن وجود دارد. مانند طبع گرم آن که به‌شدت برای خانم‌ها مفید است. هر چند کمیاب می‌باشد اما به قدری وجود دارد که بتوان از خواص آن بهره برد. پاکسازی راحت، کاربردی بودن، سر سختی در برابر زنگ زدگی و ساییدگی و رنگ خاص بخشی از ویژگی‌های این عنصر می‌باشد که این مشخصات در فلزهای دیگر دیده نمی‌شود و یا حداقل است. طلا خاصیت شکل پذیری دارد به این معنی که می‌شود آن را به ورقه‌ها و رشته‌های بسیار نازک و کوچک برش داد و به هرشکل و ظاهری دراورد. همین طور چگالی بالایی دارد. گفتنی‌ست که می‌توان طلا را آنقدر با چکش کوبیده تا به ورقه‌ای بسیار نازک تبدیل شود که نور از آن عبور می‌کند که نور گذرا از آن به رنگ آبی مایل به سبز می‌شود چون طلا به شدت نور قرمز و زرد را بازتاب می‌کند. همین ویژگی باعث شده تا از آن محافظی در برابر پرتوهای فروسرخ و گرمایی استفاده شود مانند لباس فضانوردان.
طلا در برابر اغلب اسیدها مقاوم است و حل نمی‌شود ولی برای حل کردن آن از تیزاب سلطانی استفاده می‌کنند.
از گذشته از طلا به‌عنوان فلزی پر خاصیت برای بدن و سلامت انسان استفاده می‌شده و یکی از کاربردهای آن برای مواقع ترسیدن بوده که قطعه ای از طلا را در آب انداخته و آن آب را شخصی که ترسیده بخورد که این کار توسط ابن سینا هم تایید شده بود و با گذشت زمان در قرن 18 زمانی که اروپاییان با این عمل آشنا شدند و تاثیر آن را بر روی اشخاص دیدند در پی کشف آن بر آمدند و متوجه شدند که این موضوع کاملا علمی است.
یکی دیگر از خواص طلا آنتی باکتریال بودن آن می‌باشد و گفته شده که بعضی از عفونت‌ها را نیز کاهش می‌دهد مثلا خانمی که چشمش درد می‌کند و عفونت کرده اگر با میلی از جنس طلا بر چشمش سرمه بکشد آن درد کاهش می‌یابد.
همچنین در علم پزشکی از آن برای رفع انسداد شراین و منظم شدن دوباره‌ی ضربان قلب و رفع بیماری‌های قلب مخصوصا در خانم‌ها بهره می‌گیرند. باعث تنظیم شدن فشار خون، برطرف کردن زخم معده و بیماری‌های معده می‌شود. برخی از مبتلایان به روماتیسم و ورم مفاصل، با تزریق طلای مایع درد را تسکین می‌دهند. می‌تواند به‌عنوان یک افزودنی به خوراکی‌ها افزوده شود. قابل ریسیدن و تبدیل کردن به نخ می‌باشد تا در گل دوزی و نظیر این کارها قابل استفاده شود.
آبکاری طلا
شاید تا به حال به این موضوع فکر کرده باشید که چرا بعضی از طلاها سفیدند و بعضی دیگر زرد و یا در رنگ‌های دیگر و یا این که چگونه می‌شود که این تغییر رنگ اتفاق می‌افتد؟ در صنعت طلا بخش مهمی وجود دارد به نام آبکاری طلا که معمولا وقتی طلایی را خریداری می‌کنید برای زینت بخشیدن هرچه بیشتر به آن، از طرف فروشنده به شما پیشنهاد داده می‌شود که آن را آبکاری کنید و یا از یک قطعه طلایی که خوشتان می‌آید اما دوست دارید رنگ آن تغییر کند، آن موقع زمان آبکاری‌ست. باید گفت این کار زمان زیادی طول نمی‌کشد و تقریبا همه‌ی کارگاه‌ها این عمل را در لحظه انجام می‌دهند البته اگر رنگ آبکاری که انتخاب می‌کنید متداول باشد! در ادامه قصد داریم یکی از بخش‌هایی که راجع به آن توضیح می‌دهیم آبکاری باشد.
توسط جریان الکتریکی زمانی که قطعه‌ای از طلا را با آبی که معمولا آلیاژهایی درخشنده و ارزشمند مانند نقره، رادیوم، پلاتین و البته طلا در آن است روکش می‌کنیم و یا کاور می‌کنیم ما آبکاری الکترولیتی یا الکتریکی انجام داده‌ایم. که این آبکاری روی فلزاتی ارزشمند را می‌پوشاند. به این شکل که درون محلول، توسط یون‌های مثبت، آن فلزی را که قرار است به‌عنوان روکش باشد، به‌شکل یک لایه به روی قطعه اضافه می‌شود. با انجام این کار با یک تیر چند نشان می‌زنیم که نه تنها طلا را درخشنده، شفاف و چشم‌نواز می‌کند که این زیبایی لازمه‌ی محصولات زینتی‌ست بلکه مقاومت طلا را در برابر سایش، خوردگی، زنگ زدن، اکسید شدن و خط و خش افزایش می‌دهد. انجام آبکاری فعلی نیست که در این صده وارد کار شده باشد بلکه بیش از چند صده می‌باشد که این کار را انجام می‌دهند مخصوصا در زمینه‌ی زیورآلات طلا و جواهر، کاشف این کار شخصی ایرانی نبوده و ملیتی ایتالیایی داشته است. پر طرفدارترین، درخشنده‌ترین و زیباترین آبکاری، آبکاری با فلز طلا است و در بین تمام مردم دنیا همین‌گونه می‌باشد به‌صورتی که حتی فلزات بدل دیگر را نیز ماننده نقره، روکش طلا می‌کنند تا جلوه‌ای چشم‌نواز پیدا کند. گفتنی‌ست تمام فلزات را می‌توان آبکاری طلا کرد اما برخی از آنان قبل از روکش طلا گرفتن باید اقدامات دیگری را متحمل شوند.
معمولا برای انجام آبکاری از طلای 999 یا همان خالص استفاده می‌شود. تفاوت آبکاری فلزاتی از جنس طلا با دیگر و سایل‌های تزئینی مانند اجزاء تشکیل دهنده‌ی سرویس حمام و دستشویی، ظروف‌های شکیل و امثالهم در ضخامت آن می‌باشد به این گونه که برای زیورآلات با ضخامت حدودی 0.75 تا 2.5 و برای موارد ذکر شده‌ی دیگر 0.5 تا 3 میکرون است. این آبکاری چندین رنگ را در برمی‌گیرد مانند: طلایی، زرد کمرنگ (لیموئی)، سفید، مسی، صورتی، رزگلد، قرمز و سبز. البته باید ذکر شود موارد تزئینی که معمولا از جنس نقره یا طلا نیستند و غالبا از آلومینیوم، استیل، آهن و یا فلزات سخت دیگر تشکیل می‌شوند را برای آن که بتوان از پوشش طلا آن‌ها را بهره‌مند کرد، لازم است قبل از آبکاری طلا، آنان را با لایه‌ای از نیکل کاور کرد و سپس با طلا پوشش داد. دلیل این که تا اینقدر آبکاری طلا مورد استقبال و پر کاربرد است که در همه جا چه تزئینی چه زیوری و موارد دیگر استفاده می‌شود، می‌تواند جلا دهندگی، درخشان کنندگی و همچنین زیبایی محصولات باشد همین‌طور ارزشمند کردن آن‌ها.
لازم به ذکر است آبکاری شامل دو بخش دیگر نیز می‌شود که قبل از انجام همه‌ی عملیاتی که گفته شد انجام می‌شود.
1 . پرداخت کاری طلا :
مراحلی باید طی شود که طلا کاملا صیقلی و صاف شود تا آب طلا به خوبی روی آن را فرا گیرد. مرحله‌ی اول پرداخت کاری می‌باشد که توسط دستگاهی که فرچه‌های موئی، نمدی یا پنبه‌ای دور آن را به خوبی احاطه کرده‌اند، همراه با چرب شدگی به وسیله‌ی روغن پنزا، خط و خش‌های تقریبا عمیق قطعه‌ی مورد نظر کاملا از بین می‌رود تا درخشان شود. برای جلوه دار کردن و براقی بیشتر روی محصول از روغن پولیش استفاده می‌شود.
2 . شستشو طلا :
این مرحله نیز بعد از انجام پرداخت می‌باشد که توسط دستگاهی به نام الترا سونیک انجام می‌شود. به این شکل که مایعی شستشوی التر برای شستشوی طلا درون این دستگاه ریخته و توسط جریان الکتریسته شسته می‌شود. این جریان به این منظور به کار گرفته می‌شود تا به خوبی لابه لای طلا و تمام درزهایی که بسیار کوچک هستند تمیر و براق شوند. بعد از اتمام این کار محصول را با آب شهری شستشو داده تا مایع مخصوص از روی کار پاک شود و سپس آبکاری انجام می‌شود.
اما باید گفت که اگر می‌خواهید طلای مورد استفاده‌ی شما هرچه که هست، همیشه براق، درخشان و جلوه کننده باشد باید بنا به نوع و مدت استفاده آن را هر چند وقت یک بار آبکاری و التر کنید.
آلیاژ طلا
از گذشته تا امروز کیمیاگری جزو مشاغلی بوده که به دنبال خود تجربه و عملی بی‌نظیر دارد البته قبل از آن بهتر است توضیح مختصری در مورد کیمیاگری بدهم. اشخاصی که در جستجو و کشف فلزاتی گرانبها هستند و با ترکیب این عناصر باهم در پی دستیابی به آلیاژی بهتر و ارزشمندتر از حالت طبیعی فلزات یافت شده در طبیعیت هستند را کیمیاگر می‌گویند. این ترکیبات دلایلی مثبت و کارامد دارند که یکی از آن‌ها معمولا استفاده از کارآیی مفید هر فلز است. مثلا با ترکیب چند فلز یا عنصر که هر کدام خصوصیات و ویژگی‌های مهمی دارند به یک آلیاژ بسیار ارزشمند و با نقاط قوت بیشتر دست پیدا کنند. شاید نکته‌ی جالبی برای شما باشد که طلای مصرفی معمول، کاملا از فلز طلا نیست و آلیاژ طلا می‌باشد. حالا که متوجه شدید طلایی که این همه مدت استفاده می‌کردید طلای خالص نیست پیشنهاد می‌کنم نگران نشوید چرا که قیمت تعیین شده برای طلای 750 با توجه به مقدار ناخالصی و ترکیب فلزات دیگر انجام می‌شود و باید بدانید پر کاربردترین عیار مصرفی طلا در ایران طلای 18 عیار یا همان 750 است و بسیار ارزشمند می‌باشد. استفاده از آلیاژ طلا به چند دلیل انجام می‌شود که یکی از آن‌ها استحکام آن است که با ترکیب شدن با فلزات دیگر مقاوم‌تر شده تا برای بهره‌گیری در صنعت طلا و جواهر امکان پذیر باشد. البته باید گفت که فلز پایه در این آلیاژها، طلا است. یکی دیگر از دلایل این موضوع رنگ طلا می‌باشد که در ادامه توضیح تقریبا مفصلی راجع به آن می‌دهیم.
اگر بخواهیم بدون آبکاری به رنگ مورد نظر خود در قطعه طلایی برسیم باید در هنگام ریختگی طلا از فلزات به اندازه و به جا استفاده کنیم که برایتان توضیح می‌دهیم چه درصد ترکیبی از فلزات چه رنگی از طلای 18 عیار را به ما می‌دهند.
زرد روشن = طلا 75% ، مس 12.5% ، نقره 12.5%
زرد تیره = طلا 75% ، مس 15% ، نقره 10%
سفید = طلا 75% ، پالادیوم 10% ، نیکل 10% ، روی 5%
سفید = طلا 75% ، پالادیوم و پلاتین 25%
قرمز = طلا 75% ، مس 25%
صورتی = طلا 75% ، مس 20% ، نقره 5%
رزگلد = طلا 75% ، مس 22.25% ، نقره 2.75
شامپاین = طلا 75% ، نقره 25%
شامپاین = طلا 75% ، مس 23% ، کادمیم 2%
سبز = طلا 75% ، نقره 15% ، مس 6% ، کادمیم 4%
طوسی = طلا 75% ، آهن 17% ، مس 8%
خاکستری = طلا 75% ، پالادیوم 25%
بنفش یا ارغوانی = طلا 79% ، آلمینیوم 21%
آبی = طلا 75% ، آهن 24.4% ، نیکل 0.6%
سیاه = طلا 75% ، کبالت 25%
باید به یاد داشته باشید به تعداد بی‌شماری می‌توان آلیاژ طلا با رنگ‌های مختلف به وجود آورد که موارد ذکر شده در بالا قسمتی و اغلب آن است و همچنین می‌توان با کم و زیاد کردن درصد فلزات به رنگ‌های ملایم‌تر و یا تندتر رسید.
در نهایت با همه‌ی این تفاصیل قصد داریم شما را به شناخت بهتری از طلا و نوع ساختار این فلز آشنا کنیم تا در راستای خرید و بهره بردن از آن بتوانید بهتر و هوشمندانه‌تر عمل کنید و امیدواریم این مقاله برای شما سودمند باشد.
نظر کاربران